رابطه نحو عربی و معنی شناسی (با عنایت به مسئله اعراب و با توجه ویژه به اعراب رفع)

دانش‏های نحو و معنی‏شناسی به‏گونه‏ای با هم آمیخته‏اند که برای درک درست کلام باید آن را از‏منظر این دو دانش، و با عنایت به استعمال غالب و مورد اتفاق دانشمندان در دو حوزۀ مورد بحث، بررسی کرد. برخی زبان‏شناسان غربی به تقدم لفظ بر معنا و برخی دیگر به تقدم معنا بر لفظ معتقدند. قواعد نحو عربی با ویژگی منحصر به فرد خود، یعنی اعراب، از‏جهت لفظ و ظاهر، حالتی خاص دارند که در بدو امر، از تسلط لفظ بر معنی حکایت می‏کند و به‏نظر می‏رسد که اعراب، معنی و رمز‏های پنهان و پیدای کلام را تعیین می‏کند و ظرافت‏های بلاغی آن را رقم می‏زند؛ در حالی که با تأمل در مقوله‏هایی همچون تصرف در اعراب در‏صورت گنجایش معنی، تغییر‏نکردن اعراب در‏صورت نبودِ تطابق معنوی، احکام مرتبط با تجاذب لفظ و معنا می‏توان به نقش مهم و غالب معنا در شکل‏گیری لفظ دست یافت. در این راستا، در مقالۀ حاضر، ضمن سخن‏گفتن از این سیطرۀ معنوی، غلبۀ خاص معانی اِسناد، ثبوت و حذف حالت‏های حدوثی و نقش قرینه‏ها در انتخاب حرکت رفع را بررسی کرده و شواهدی را از مسند‏الیه، اسناد ظروف، صفت مقطوع و باب اشتغال آورده‏ایم. شیوۀ پژوهش از‏نوع توصیفی- تحلیلی و متکی بر استناد‏های مورد اتفاق قدمای علم نحو است